काठमाडौं । ई–सेवाका सञ्चालकमाथि अनलाइन न्युज पोर्टल ह्याक गरेको आरोप लागेपछि प्रयोगकर्ताहरू अहिले सशंकित भएका छन । विद्युतीय भुक्तानीप्रति काठमाडौँबाट सञ्चालित एक अनलाइन न्युज पोर्टल ‘ह्याक’ गरेर समाचार डिलेट गरेकाे घटनाले प्रयोगकर्ताहरूलाई सशंकित बनाएको हाे । साइट ह्याक प्रकरणमा ई–सेवाका सञ्चालक मुछिएपछि विभिन्न टिकाटिप्पणी सुरु भएको छ ।
कोरोना भाइरसको उपचारका क्रममा प्रयोग गरिने स्वास्थ्य सामग्री खरिद गर्दा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीका सूचना प्रविधि विज्ञ सल्लाहकारसमेत रहेका ई–सेवाका सञ्चालक अस्गर अली संलग्न रहेको भन्दै ‘काठमाडौं प्रेस’ न्युज पोर्टलमा समाचार प्रकाशित भएको थियो ।
उक्त समाचारमा प्रधानमन्त्रीका सूचना प्रविधि विज्ञ अस्गर अलीको समेत संलग्नता रहेको आरोप लागेपछि ई–सेवाका ग्राहकहरुले सामाजिक सञ्जालमा इसेवा बहिस्कारको अभियान समेत चलाएका छन् ।
ई–सेवाको सहायक कम्पनी 'शिरान टेक्नोलोजी'ले काठमाडौं प्रेस डटकममा उपप्रधानमन्त्री ईश्वर पोखरेल र प्रधानमन्त्रीका प्रमुख राजनीतिक सल्लाहकार विष्णु रिमालका छोराहरु चीनबाट खरिद गरिएका मेडिकल समाम्रीमा संलग्न रहेको भन्ने समाचार आफुले डिलेट गरेको स्विकार गरेको छ। 'शिरान टेक्नोलोजी'ले 'काठमाडौं प्रेस डटकम न्युज पोर्टलमा चैत १८ गते प्रकासित ‘महँगो स्वास्थ्य सामग्री खरिदमा रक्षामन्त्री र प्रधानमन्त्रीका सल्लाहकारका छोराको संलग्नता’ शीर्षकमा प्रकासित समाचार चैत १९ गते केही समयका लागि यसको वेवसाइटबाट हटेको अनपेक्षित घट्नाप्रति हामी सिरान टेक्नोलोजीज प्रा.लि. माफि माग्न चाहन्छौं।'भन्ने व्यहाेराकाे पत्र पठाएकाे काठमाडौं प्रेसले जनाएकाे छ ।
याे प्रकरणसँगै ई–सेवाका सहायक कम्पनीले डेभलप गरेका विभिन्न बैंकको मोबाइल बैंकिङ एप्स् प्रयोगकर्ता पनि त्रसित भएका छन् । एप्स्मा ग्राहकको सम्पूर्ण बैंकिङ विवरण अब कति सुरक्षित छन् भन्नेमा प्रश्न उठाएको प्रयाेग कर्ताले बताउन थालेका छन । त्यसबाहेक ई–सेवाले डेभलप गरेका विभिन्न राजदूतावास र संस्थाका लागि एप्स् तथा वेभसाइटकाे विश्वसनीयतामा आशंका जन्माएको सामाजिक सञ्जालमा प्रश्न उठ्न थालेकाे छ । नेपालको बैङ्किङ प्रणाली असुरक्षित भयो भन्ने कुरा आइरहँदा शिरान टेक्नोलोजीले थप बिजनेस गुमाउने सम्भावना देखिन्छ ।
नेपाल राष्ट्र बैंकका अनुसार नेपाल डिजिटल वालेटको शुरूकै चरणमा रहेकाेले विश्वका १० प्रतिशत मुलुकमा डिजिटल वालेटमा ब्याज दिने प्रचलन भएपछि अहिलेसम्म नेपामा प्रयोगकर्ताले ब्याज पाएका छैनन् ।
कोरोना संक्रमणले विश्वव्यापी महामारीको रूप लिँदै गर्दा विद्युतीय भुक्तानी ‘डिजिटल पेमेन्ट’ प्रणालीको प्रयोग बढाउनुपर्ने आवश्यकता छ । याे समयमा ई–सेवाबाट भएको यो बदमासीले प्रयोगकर्ताहरुमाझ एक प्रकारको दरलाग्दो वातावरण उत्पन्न भएको छ।
यस घटनाप्रति सामाजिक सञ्जालमा यस्ताे आक्रोश छ
पत्रिका ह्याक गरेर समाचार डिलिट गर्ने आइटी कम्पनीले चलाएको (eSewa) @eSewaNepal आजबाट Deactivate गर्ने निर्णय गरेँ । यसले भोलि हाम्रो खाताबाट पैसा पनि ह्याक गर्दैन भन्ने के छ ?
तपाईं पनि गर्नुस् ! https://t.co/S6GTwrbAeH— घरै बसौं ! (@iamsarika003) April 2, 2020
Isn’t the alleged company and the frauds here promoters of @eSewaNepal too? I think so. Ashgar Ali and Bishwas Dhakal run Esewa. They have become the next Bhatbhateni. Need boycotting! https://t.co/Z1tLsldlUo
— SJ (@SJoshiKtm) April 1, 2020
के हाम्रो KYC detail #esewa मा सुरक्षित छ त अब ??
झन f1soft ले नै mostly Nepalese bank हरु को mobile banking apps develop गरेको छ !!
Misuse त हुदै छैन नि ?— Ravi DHami (@theravidhami) April 2, 2020
ब्रान्ड बनाउन १० वर्ष लाग्छ, बिग्रन १० मिनेट। ईसेवावाले @eSewaNepal ले आज एक मिडियाको सिप्यानलमा अनाधिकृत प्रवेश गरेको परिणाम छिटै देखिनेछ।
— Gajendra S. Budhathoki ??♿ (@gbudhathoki) April 1, 2020
#RIP_ESewa
Let's uninstall this one. pic.twitter.com/zqAGmZsW69— Dynamic Contrast (@SanjayShiwakoti) April 2, 2020
I don’t know whether I am worried unnecessarily or taking caution, but have just nullified my account wallet and going to delete eSewa @eSewaNepal App once and forever.@Snowden is right, don’t trust authorities having unlimited access to information.
— सपुत – द गिरीभाई ❄️ (@SaputChriss) April 1, 2020
8 Years of #esewa and I'm going to deactiavte it.#decativateEsewa
— Dipesh Poudel Dpndra (@depace_143) April 2, 2020
How to trust #bankingApp and #esewa? https://t.co/7hpNR0zeAy
— Raja Shah (@Sah_RK) April 2, 2020
funny incident:
i transferred #esewa balance to my bank. uninstalled it!
now my bank app says powered by #f1soft #BoycottEsewa pic.twitter.com/ovtd19KSug— Sangam Singh (@sangamsinghnp) April 2, 2020
Just in case anyone wants to close their #eSewa account :
1. Bank transfer of funds is free upto end of April 2020
2. Write to csd@esewa.com.npOr call Viber No: 9868842121 to find out more pic.twitter.com/K2c5UG3UdD
— avecNava (@avecNava) April 3, 2020
So deleting esewa, although there is no option to opt out, I'll delete the account. Khalti, I'm coming, don't disappoint me.
— surmandal (@surmandal) April 2, 2020
Those uninstalling esewa saying their data is on risk. U should know 1 thing – our data is always on risk till we have strong IT laws! Concerned about the validity of news regarding A Ali! If it's true, this is really sad! It takes u yrs to build an empire & fraction to destroy!
— ??प्रज्ज्वल राज सुबेदी?? (@prjsubedi) April 2, 2020
I am also uninstalling Esewa app.
— Gaurav Pokharel (@gauravpkh) April 1, 2020
बालुवाटारको आडमा अग्सर अलिको समूहले काठमाण्डु प्रेस ह्याक गरेर— साइबर अपराध मात्रै गरेन।
भर्खरै व्यापकता पाउन थालेको डिजिटल बैंकिङ र अनलाइन पेमेन्टप्रति समेत — अविश्वास सृजना गर्यो ।
यो आक्रमण केवल पत्रकारितामाथिको होइन— प्रविधिको विकाश माथिको पनि हो ।— Rabi Mishra (@rabimishra) April 3, 2020
मम्मीले फोनमा भन्दै हुनुहुन्थ्यो(१५ दिन अघि), @eSewaNepal की केटीले फोन गरेकी थिई, त्यत्रो धेरै पैसा रहेछ सुनिल सरको, उहाँ आफैंले चलाउनु हुन्छ नि ?
आज: त्यो eSewa मा भएको पैसा City Express मा पठाइहाल् त !
(खासमा अहिले ३२०० मात्रै छ मेरो एकाउन्टमा ।)— ????? ?????? (@mama_shr33) April 3, 2020